چرا پسته پوک می‌شود؟ راهکارهای علمی برای جلوگیری از پوکی پسته و پر کردن مغز پسته
هیچ چیز برای یک باغدار پسته ناامیدکننده‌تر از این نیست که در فصل برداشت، با حجم زیادی پسته پوک و سبک مواجه شود. این مشکل که به آن پوکی پسته می‌گویند، یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش تناژ و افت شدید سودآوری باغ است. بسیاری از کشاورزان با این پرسش اساسی روبرو هستند: «چه کار کنم که پسته‌هایم پوک نشوند و وزنشان بیشتر شود؟«
پاسخ به این سوال در درک فرایندهای فیزیولوژیک درخت و مدیریت دقیق عوامل محیطی و تغذیه‌ای نهفته است. پوکی پسته یک اتفاق نیست، بلکه نتیجه مجموعه‌ای از تنش ها و کمبودهاست که خوشبختانه قابل مدیریت و پیشگیری هستند. این راهنمای علمی به شما کمک می‌کند تا دلایل اصلی پوک شدن پسته را بشناسید و با یک برنامه تغذیه‌ای هوشمندانه، محصولی پرمغز، سنگین و باکیفیت برداشت کنید.
علت پوکی پسته چیست؟ بررسی عوامل کلیدی
پوکی یا پر نشدن مغز پسته می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شناخت این دلایل اولین قدم برای جلوگیری از پوک شدن پسته است.
۱. عوامل محیطی: تنش گرمایی و کمبود آب
زمان پر شدن مغز پسته، یعنی ماه های تیر، مرداد و شهریور، دقیقا با گرمترین روزهای سال همزمان است. در این دوره حساس، هرگونه تنش محیطی می‌تواند فرایند پر شدن مغز را مختل کند:
- تنش گرمایی :دمای بسیار بالا باعث می‌شود روزنه‌های برگ برای جلوگیری از تبخیر آب بسته شوند. این کار فرایند فتوسنتز و تولید قند (غذای اصلی مغز) را متوقف می‌کند.
- کمبود آب: آبیاری نامنظم و ناکافی در این دوره، درخت را دچار استرس شدید کرده و توانایی آن برای انتقال مواد غذایی به سمت میوه را به شدت کاهش می‌دهد.
۲. گرده افشانی ناقص
اگرچه پوکی ناشی از گرده افشانی ناقص معمولا باعث ریزش میوه‌ها در همان مراحل اولیه می‌شود، اما در برخی موارد، میوه‌هایی که لقاح در آنها به درستی صورت نگرفته، روی خوشه باقی مانده و هرگز مغز نمی‌بندند.
۳ . کمبودهای تغذیه‌ای: مهمترین عامل پوکی پسته
مهمترین و قابل کنترل‌ترین دلیل پوکی پسته، کمبود عناصر غذایی کلیدی در حساس‌ترین زمان رشد، یعنی دوره پر شدن مغز است. درخت برای ساختن و سنگین کردن مغز، به انرژی و مواد اولیه فراوانی نیاز دارد. در میان تمام عناصر، یک عنصر نقشی حیاتی و غیرقابل جایگزین در این فرایند دارد: پتاسیم.
نقش حیاتی پتاسیم (K) در جلوگیری از پوک شدن پسته
پتاسیم را می‌توان به عنوان "موتور حمل و نقل " مواد غذایی در درخت در نظر گرفت. برگ های درخت در فرایند فتوسنتز، قند و کربوهیدرات تولید می‌کنند. وظیفه اصلی پتاسیم این است که این مواد غذایی تولید شده را از برگ ها (کارخانه) به سمت میوه‌ها (انبار) منتقل کند.
پتاسیم چگونه مغز پسته را پر و سنگین می‌کند؟
- انتقال قندها :پتاسیم آنزیم‌های مسئول انتقال قندها و نشاسته به سمت مغز را فعال می‌کند. کمبود پتاسیم به معنای توقف این سیستم حمل و نقل و گرسنه ماندن مغز است.
- تنظیم فشار اسمزی: پتاسیم با تنظیم فشار آب درون سلولهای میوه، به درشت شدن، افزایش وزن و سنگین شدن مغز کمک می‌کند.
- افزایش مقاومت به تنش: تأمین کافی پتاسیم، مقاومت درخت را در برابر تنش های گرمایی و کم آبی افزایش می‌دهد و به آن کمک می‌کند تا در شرایط سخت تابستان، به فعالیت خود ادامه دهد.
بنابراین، بهترین کود برای پر شدن مغز پسته، کودی است که بتواند مقادیر بالای پتاسیم را در زمان مناسب در اختیار درخت قرار دهد.
برنامه تغذیه‌ای طلایی برای پر کردن مغز پسته (تیر تا شهریور)
برای جلوگیری از پوکی پسته، باید یک برنامه کودی متمرکز بر پتاسیم را در ماه های کلیدی رشد مغز اجرا کرد. این برنامه باید به صورت کودآبیاری (تزریق کود در سیستم آبیاری) انجام شود تا عناصر غذایی به طور مستقیم در اختیار ریشه قرار گیرند.
کود برای پر شدن مغز پسته در تیر و مرداد
در این دو ماه که اوج فعالیت مغز بستن است، درخت به بالاترین میزان پتاسیم نیاز دارد. استفاده از کودهای پتاس بالا در این دوره، تضمین کننده انتقال حداکثری مواد قندی به سمت خوشه‌ها و در نتیجه، پر شدن و سنگین شدن دانه‌هاست.
کوددهی در شهریور: آخرین فرصت برای افزایش وزن
در شهریور ماه، فرایند پر شدن مغز همچنان ادامه دارد. یک نوبت دیگر کوددهی با کودهای پتاس بالا در این ماه می‌تواند به تکمیل وزن نهایی محصول و یکنواختی آن کمک شایانی کند.
راهکار تخصصی به رشد: کودهای پتاس بالا برای محصولی پربار و باکیفیت
شرکت «به رشد کویر رفسنجان» با درک دقیق نیازهای تغذیه‌ای درخت پسته در مراحل مختلف، کودهای کاملی را فرموله کرده است که به طور تخصصی برای پر کردن مغز و افزایش کیفیت محصول طراحی شده‌اند.
۱. کود کامل ماکرو پتاس بالا NPK(12:12:36) & TE
ماکرو پتاس بالا NPK(12:12:36) & TE
این کود یک فرمولاسیون کلاسیک و بسیار موثر برای دوره پر شدن مغز است.
- پتاسیم بالا (۳۶%): درصد بالای پتاسیم در این کود، نیاز شدید درخت در این مرحله را به طور کامل تأمین می‌کند.
- تغذیه متعادل :وجود ۱۲ درصد نیتروژن و ۱۲ درصد فسفر در کنار عناصر ریزمغذی کلات شده (آهن، روی و منگنز)، تضمین می‌کند. که تمام نیازهای درخت به صورت یکجا برطرف شده و هیچ کمبودی مانع از عملکرد پتاسیم نشود.
- حلالیت کامل و فاقد کلر :این کود پودری به طور کامل در آب حل شده و برای استفاده در تمام سیستم های آبیاری مناسب است. همچنین فاقد کلر بوده و در خاک های شور نیز با اطمینان قابل استفاده است.
۲. کود کامل ماکروماکس پتاس بالا MACRO MAX(15:5:30) & TE
این محصول یک فرمولاسیون پیشرفته و بهینه شده برای حداکثر کارایی در دوره رشد زایشی است.
- نسبت بهینه عناصر :با داشتن ۳۰ درصد پتاسیم، ۱۵ درصد نیتروژن و ۵ درصد فسفر، این کود دقیقا متناسب با نیاز درخت در دوره میوه‌دهی طراحی شده است.
- ریز مغذی‌های غنی شده :این کود حاوی مقادیر بالاتری از ریزمغذی‌های کلات شده (آهن، روی و منگنز) است که به جذب بهتر و عملکرد بالاتر محصول کمک می‌کند.
- عملکرد برتر :استفاده از ماکروماکس پتاس بالا در زمان شروع تشکیل میوه، بیشترین تاثیر را در رسیدن کامل، پر شدن به موقع مغز و افزایش کیفیت و ماندگاری محصول دارد.
راهکارهای مکمل برای حداکثر نتیجه
برای دستیابی به بهترین نتیجه و محافظت از درخت در برابر تنشهای تابستان، می‌توانید از دو محصول مکمل در کنار کودهای پتاس بالا استفاده کنید:
- کود سیلیکات پتاسیم :این محصول علاوه بر تامین پتاسیم، با تقویت دیواره سلولی، مقاومت درخت را در برابر تنش گرمایی و آفتاب سوختگی به شدت افزایش می‌دهد.
- کودهای آمینواسید :آمینواسیدها به عنوان یک محرک رشد و ضد تنش عمل کرده، به تسهیل انتقال مواد غذایی کمک می‌کنند و اثرات منفی گرما و خشکی را بر درخت کاهش می‌دهند.
سوالات متداول
۱ . علت پر نشدن مغز پسته با وجود آبیاری منظم چیست؟
اگر آبیاری به درستی انجام می‌شود، محتمل‌ترین علت، کمبود تغذیه‌ای و به خصوص کمبود عنصر پتاسیم است. درخت برای انتقال قندها و پر کردن مغز به پتاسیم کافی نیاز دارد. توصیه می‌شود با استفاده از کودهای پتاس بالا مانند ماکروماکس (15:5:30( این کمبود را جبران کنید.
۲. بهترین زمان مصرف کود برای پر شدن مغز پسته چه موقع است؟
بهترین و حیاتی‌ترین زمان، از اوایل تیرماه تا اواخر مرداد ماه است. در این دوره باید حداقل دو نوبت از کودهای پتاس بالا به صورت کودآبیاری استفاده شود. یک نوبت دیگر در شهریور ماه نیز به تکمیل وزن نهایی کمک می‌کند.
۳ . آیا فروش پسته پوک امکان پذیر است و چه کاربردی دارد؟
بله، پسته پوک نیز در بازار به فروش می‌رسد اما با قیمتی بسیار پایین‌تر از پسته سالم. از پسته پوک معمولا برای مصارف صنعتی مانند روغن‌کشی یا به عنوان خوراک دام و طیور استفاده می‌شود. هدف اصلی هر باغدار باید به حداقل رساندن درصد پوکی برای دستیابی به سودآوری حداکثری باشد.
۴ . آیا گرده افشانی پسته در پوکی آن تاثیر دارد؟
بله، گرده افشانی ضعیف و ناقص می‌تواند یکی از دلایل پوکی باشد. اما این نوع پوکی معمولا با ریزش شدید میوه‌های تلقیح نشده در بهار همراه است. پوکی که در تابستان و در مراحل پایانی رشد اتفاق می‌افتد، عمدتا ناشی از مشکلات تغذیه‌ای و تنشهای محیطی است.
عضویت در خبرنامه بهرشد کویر رفسنجان