تاثیر کودهای روی بر روی درختان و گیاهان
نقش عنصر روی در گیاه
علایم کمبود روی در ذرت
نقش عنصر روی در رشد و متابولیسم گیاهان
عنصر روی یکی از ریزمغذی‌های اساسی برای گیاهان است که نقش مهمی در رشد و توسعه آنها ایفا می‌کند. این عنصر در فعالیت‌های متابولیکی مختلف مانند تولید آنزیم‌ها، تنظیم هورمون‌های رشد و فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاهان نقش کلیدی دارد. روی با تأثیر مستقیم بر فتوسنتز، تولید کلروفیل و سنتز پروتئین‌ها، باعث بهبود عملکرد گیاه می‌شود. کمبود این عنصر موجب کاهش رشد، ضعف گیاه، ریزبرگی و کاهش کیفیت محصول خواهد شد.
اهمیت آنزیم‌های حاوی روی در فرآیندهای گیاهی
آنزیم‌های وابسته به روی در تنظیم واکنش‌های بیوشیمیایی گیاهان نقش اساسی دارند. این آنزیم‌ها در فرآیندهایی مانند تولید هورمون‌های گیاهی، تنظیم تعادل اکسیداسیون و احیا، و متابولیسم نیتروژن تأثیرگذار هستند. روی همچنین در ساختار آنزیم‌هایی مانند کربنیک آنهیدراز و الکل دهیدروژناز شرکت دارد که برای رشد طبیعی گیاهان ضروری هستند. کمبود روی باعث اختلال در فعالیت این آنزیم‌ها شده و منجر به کاهش توانایی گیاه در جذب عناصر غذایی و انجام فرآیندهای متابولیکی می‌شود.
تأثیر روی در تشکیل کربوهیدرات، پروتئین و کلروفیل
عنصر روی تأثیر مستقیمی بر تشکیل و متابولیسم کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و کلروفیل در گیاهان دارد. این عنصر در تنظیم فتوسنتز، انتقال انرژی و تثبیت نیتروژن نقش مهمی ایفا می‌کند. کمبود روی باعث کاهش تولید کربوهیدرات‌ها شده و در نتیجه رشد و توسعه گیاه مختل می‌شود. همچنین سنتز پروتئین‌ها کاهش می‌یابد که بر روی ساختار و عملکرد سلولی گیاه تأثیر منفی دارد. از طرفی، روی برای تولید کلروفیل ضروری است و کمبود آن باعث زرد شدن برگ‌ها و کاهش قدرت فتوسنتز خواهد شد.
عوامل مؤثر در جذب روی از خاک
جذب روی از خاک تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که شامل pH خاک، میزان مواد آلی، دمای خاک، نوع بافت خاک و وجود سایر عناصر غذایی است. میزان دسترسی گیاه به روی به طور مستقیم تحت تأثیر این عوامل قرار می‌گیرد و در شرایط نامساعد، کمبود این عنصر در گیاهان مشاهده خواهد شد. برخی از مهم‌ترین عواملی که بر جذب روی تأثیر می‌گذارند شامل موارد زیر هستند:
تأثیر دمای خاک در جذب روی
دمای خاک یکی از عوامل کلیدی در جذب عناصر غذایی، از جمله روی، توسط گیاهان است. در دماهای پایین، فرایند کانی‌سازی مواد آلی کند شده و مقدار روی قابل جذب در محلول خاک کاهش می‌یابد. همچنین رشد ریشه‌ها در دمای پایین کاهش یافته و توانایی گیاه برای جذب عناصر مغذی از خاک محدود می‌شود. این موضوع به‌ویژه در اوایل بهار، زمانی که دمای خاک پایین است، می‌تواند باعث بروز کمبود روی در گیاهان شود.
تأثیر بافت خاک بر کمبود روی
نوع بافت خاک تأثیر مستقیمی بر دسترسی گیاه به روی دارد. در خاک‌های سبک و شنی که دارای میزان مواد آلی پایین‌تری هستند، احتمال کمبود روی بیشتر است. در مقابل، خاک‌های سنگین و رسی میزان بیشتری از روی را نگه می‌دارند اما در صورت بالا بودن pH، حلالیت آن کاهش پیدا می‌کند. بنابراین، شناخت نوع خاک و انجام اصلاحات لازم برای بهبود جذب روی در گیاهان ضروری است.
کمبود روی در توت فرنگی
نقش حذف خاک سطحی و فرسایش در کاهش جذب روی
فرسایش خاک و حذف لایه سطحی آن باعث کاهش میزان مواد آلی و عناصر غذایی ضروری مانند روی می‌شود. در مناطقی که خاک دچار فرسایش شدید شده است، مقدار کربنات کلسیم آزاد افزایش یافته و این امر باعث کاهش قابلیت جذب روی توسط گیاهان خواهد شد. در چنین شرایطی، استفاده از کودهای حاوی روی و به‌کارگیری روش‌های مدیریتی برای جلوگیری از فرسایش خاک ضروری است.
تأثیر محصول قبلی در دسترسی گیاه به روی
نوع محصولی که قبل از گیاه فعلی در زمین کشت شده است، می‌تواند بر میزان دسترسی گیاه به روی تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، در مزارعی که پس از چغندرقند (یک گیاه غیرمیکوریزی) گیاهانی مانند ذرت یا لوبیا کشت می‌شوند، کمبود روی بیشتر مشاهده می‌شود. این پدیده که به "سندرم آیش" معروف است، به دلیل کلونیزاسیون ضعیف ریشه گیاه توسط قارچ‌های میکوریزایی است که نقش مهمی در جذب عناصر غذایی مانند فسفر و روی دارند.
رابطه فسفر و روی در تغذیه گیاهی
میان فسفر و روی در خاک یک رابطه متقابل وجود دارد. افزایش بیش از حد کودهای فسفاته می‌تواند باعث کاهش جذب روی توسط گیاه شود. این مسئله به‌خصوص در خاک‌های آهکی با pH بالا (بیشتر از 8.3) دیده می‌شود. کمبود روی ناشی از مصرف زیاد فسفر منجر به کاهش عملکرد محصول و ایجاد علائم کمبود در گیاه خواهد شد. بنابراین، برای حفظ تعادل تغذیه‌ای گیاهان، تنظیم میزان مصرف کودهای حاوی فسفر و روی ضروری است.
علائم کمبود روی در گیاهان و درختان
کمبود روی یکی از مشکلات رایج در بسیاری از گیاهان زراعی و درختان میوه است که باعث کاهش رشد، عملکرد و کیفیت محصول می‌شود. این عنصر کم‌تحرک بوده و در نتیجه، علائم کمبود آن ابتدا در برگ‌های جوان و شاخه‌های جدید ظاهر می‌شود. از نشانه‌های کلی کمبود روی می‌توان به زردی برگ‌ها، کاهش رشد شاخه‌ها، ریزبرگی و کاهش باردهی اشاره کرد.
علائم کمبود روی در درختان میوه
درختان میوه نسبت به کمبود روی حساس هستند و علائم این کمبود بسته به گونه درخت و شرایط محیطی ممکن است متفاوت باشد. برخی از مهم‌ترین علائم کمبود روی در درختان میوه شامل موارد زیر است:
- تأخیر در باز شدن جوانه‌های رویشی و زایشی که منجر به دیرتر بیدار شدن درختان در فصل رشد می‌شود.
- مواج شدن و تغییر شکل برگ‌ها که باعث ایجاد حالت چروکیده در برگ‌های جوان می‌شود.
- کاهش اندازه برگ‌ها (ریزبرگی) که به وضوح در شاخه‌های جدید قابل مشاهده است.
- کاهش تعداد دانه در میوه‌ها و ریز شدن میوه‌ها که کیفیت و بازارپسندی محصول را کاهش می‌دهد.
- کوتاه شدن فاصله میانگره‌ها و لخت شدن شاخه‌ها (جارویی شدن) که به‌ویژه در درختانی مانند سیب و هلو مشاهده می‌شود.
- در موارد کمبود شدید، خشک شدن انتهای شاخه‌های جوان که به کاهش توان رشد درخت منجر می‌شود.
تأثیر کمبود روی در گیاهان زراعی
گیاهان زراعی نیز تحت تأثیر کمبود روی قرار می‌گیرند و این موضوع باعث کاهش رشد و عملکرد محصول می‌شود. برخی از تأثیرات مهم کمبود روی در گیاهان زراعی عبارتند از:
- زردی و کلروز میان‌برگی که در گیاهانی مانند ذرت و گندم شایع است.
- کاهش رشد عمومی و کوتاهی گیاه که به‌خصوص در گیاهان حساس مانند برنج و سویا مشاهده می‌شود.
- کاهش تشکیل دانه و کاهش کیفیت بذر که باعث افت عملکرد نهایی محصول خواهد شد.
- ضعیف شدن سیستم ریشه‌ای و کاهش توان جذب مواد مغذی که رشد کلی گیاه را مختل می‌کند.
تشخیص کمبود روی از طریق تغییرات برگ و رشد شاخه‌ها
کمبود روی را می‌توان از طریق بررسی دقیق علائم ظاهری در برگ‌ها و رشد شاخه‌ها تشخیص داد. نشانه‌هایی مانند ریزبرگی، زرد شدن بین رگبرگ‌ها، کوتاه شدن میانگره‌ها و کاهش رشد شاخه‌های انتهایی از مهم‌ترین نشانه‌های کمبود روی هستند. در مراحل پیشرفته کمبود، ممکن است برگ‌ها خشک شوند و رشد گیاه به شدت متوقف شود. انجام آزمایش خاک و برگ نیز می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر این کمبود کمک کند.
روش‌های جبران کمبود روی در گیاهان
برای جبران کمبود روی، روش‌های مختلفی وجود دارد که شامل استفاده از کودهای حاوی روی به‌صورت محلول‌پاشی یا مصرف خاکی است. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع گیاه، شدت کمبود و شرایط خاک دارد. برخی از راهکارهای مؤثر برای جبران کمبود روی عبارتند از:
- استفاده از کودهای سولفات روی به‌صورت چالکود در درختان میوه یا همراه با آب آبیاری در گیاهان زراعی.
- محلول‌پاشی با کودهای کلاته روی که موجب جذب سریع‌تر و مؤثرتر عنصر روی در گیاه می‌شود.
- تنظیم pH خاک و جلوگیری از مصرف بیش از حد کودهای فسفاته که می‌تواند جذب روی را محدود کند.
- مدیریت صحیح خاک و جلوگیری از فرسایش خاک سطحی برای حفظ میزان کافی از روی در خاک.
محلول‌پاشی با کودهای روی
یکی از روش‌های مؤثر برای تأمین روی مورد نیاز گیاهان، محلول‌پاشی با کودهای روی است. این روش به‌ویژه در خاک‌هایی که روی قابل جذب کمی دارند، بسیار مفید است. بهترین زمان برای محلول‌پاشی کودهای روی، در مراحل اولیه رشد گیاه و در زمان فعال بودن برگ‌ها و ریشه‌ها است. معمولاً از محلول‌پاشی در دو نوبت، یکی در مرحله قبل از گلدهی و دیگری در مرحله تشکیل میوه، استفاده می‌شود.
تأثیر کودهای کلاته روی بر جذب بهتر عنصر روی
کودهای کلاته روی به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی ویژه، جذب این عنصر را برای گیاهان آسان‌تر می‌کنند. این کودها در مقایسه با سولفات روی، پایداری بیشتری در خاک دارند و در شرایط pH بالا نیز قابلیت جذب خود را حفظ می‌کنند. به همین دلیل، استفاده از کودهای کلاته روی در مناطقی با خاک‌های آهکی و قلیایی توصیه می‌شود.
زمان و نحوه استفاده از کودهای روی در باغات و مزارع
انتخاب زمان مناسب برای استفاده از کودهای روی، تأثیر زیادی بر اثربخشی این کودها دارد. برخی از بهترین زمان‌های مصرف کودهای روی عبارتند از:
- در باغات میوه: بهترین زمان برای مصرف کودهای روی، در اواخر زمستان و اوایل بهار قبل از باز شدن جوانه‌ها است. همچنین محلول‌پاشی در دو مرحله، یکی قبل از گلدهی و دیگری پس از تشکیل میوه، توصیه می‌شود.
- در زراعت: مصرف کودهای روی به‌صورت چالکود در مراحل اولیه رشد گیاه و یا همراه با آب آبیاری در طول دوره رشد، بهترین روش برای تأمین این عنصر است.
- مصرف خاکی: در خاک‌های فقیر از نظر روی، استفاده از سولفات روی به‌صورت چالکود یا همراه با کودهای آلی، به افزایش میزان روی در دسترس گیاه کمک می‌کند.
با مدیریت صحیح تغذیه گیاهی و استفاده اصولی از کودهای روی، می‌توان از بروز کمبود این عنصر جلوگیری کرده و رشد و عملکرد مطلوب گیاهان را تضمین کرد.
انواع کودهای روی و ویژگی‌های آنها
کودهای روی یکی از مهم‌ترین منابع تأمین این عنصر ضروری برای گیاهان هستند. این کودها به دو صورت محلول‌پاشی و مصرف خاکی استفاده می‌شوند و در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. مهم‌ترین انواع کودهای روی شامل سولفات روی، کلاته روی، اکسید روی و کودهای مایع حاوی روی هستند. هر یک از این کودها بسته به نوع خاک، میزان کمبود روی و نیاز گیاه، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کودهای حاوی روی و نحوه عملکرد آنها
کودهای روی به‌صورت مستقیم بر فرآیندهای متابولیکی گیاه اثر می‌گذارند و باعث بهبود رشد، افزایش گلدهی و میوه‌دهی و تقویت سیستم ایمنی گیاهان می‌شوند. عملکرد این کودها شامل:
- افزایش جذب روی توسط گیاه از طریق محلول‌پاشی یا جذب از طریق ریشه.
- بهبود سنتز کلروفیل و افزایش فتوسنتز که منجر به رشد بهتر گیاه می‌شود.
- کمک به تولید هورمون‌های رشد مانند اکسین که برای توسعه ریشه و شاخه‌ها ضروری هستند.
- کاهش اثرات ناشی از کمبود روی مانند زردی برگ‌ها، کاهش رشد و ریزبرگی.
مقایسه کودهای کلاته و سولفات روی
دو نوع رایج از کودهای روی، سولفات روی و کلاته روی هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
|
ویژگی‌ها |
کلاته روی |
سولفات روی |
|
قابلیت جذب |
بالا (حتی در خاک‌های قلیایی) |
متوسط (در pH بالا کاهش می‌یابد) |
|
حلالیت در آب |
بسیار بالا |
بالا |
|
نحوه مصرف |
محلول‌پاشی و خاکی |
بیشتر خاکی |
|
سرعت تأثیر |
سریع |
متوسط |
|
ماندگاری در خاک |
بیشتر |
کمتر |
در خاک‌های آهکی و قلیایی، کود کلاته روی گزینه بهتری است، اما در شرایطی که pH خاک مناسب باشد، استفاده از سولفات روی نیز مؤثر خواهد بود.
استفاده از کودهای روی برای بهبود رشد و عملکرد گیاهان امری ضروری است. انتخاب نوع کود باید بر اساس شرایط خاک، نیاز گیاه و روش مصرف انجام شود. کودهای کلاته روی برای خاک‌های قلیایی مناسب‌تر هستند، در حالی که سولفات روی در شرایط عادی گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه است. با توجه به این نکات، انتخاب صحیح کود می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد محصولات زراعی و باغی داشته باشد.
کود فروت ست چه زمانی استفاده کنیم؟
کود فروت ست یکی از کودهای مهم برای درختان میوه است که باعث بهبود گلدهی، تشکیل میوه و افزایش کیفیت محصول می‌شود. بهترین زمان مصرف کود فروت ست به دو دوره اصلی تقسیم می‌شود:
- پس از برداشت محصول (اواخر تابستان یا اوایل پاییز):
- این دوره مصرف باعث تقویت جوانه‌های گل برای سال بعد شده و درخت را برای ورود به دوره خواب زمستانی آماده می‌کند.
- عناصر موجود در کود فروت ست، مانند روی، بور و نیتروژن، در تشکیل جوانه‌های سالم نقش اساسی دارند.
- اوایل بهار (قبل از باز شدن جوانه‌ها):
- در این زمان، محلول‌پاشی فروت ست باعث تحریک رشد جوانه‌ها، گلدهی بهتر و افزایش تشکیل میوه می‌شود.
- استفاده از این کود قبل از شروع فعالیت رویشی، باعث تقویت تغذیه اولیه گیاه شده و از ریزش گل‌ها جلوگیری می‌کند.
علت لخت شدن سرشاخه درخت گوجه سبز چیه؟
لخت شدن سرشاخه‌های درخت گوجه سبز می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
- کمبود عناصر غذایی (به‌ویژه روی و بور):
- کمبود روی باعث کوتاه شدن میانگره‌ها، ریزبرگی و لخت شدن سرشاخه‌ها می‌شود.
- کمبود بور نیز باعث ضعف جوانه‌ها و کاهش رشد سرشاخه‌های جدید می‌شود.
- هرس نامناسب:
- هرس بیش از حد یا در زمان نامناسب می‌تواند منجر به ضعف رشد شاخه‌های جدید و لخت شدن قسمت‌های بالایی درخت شود.
- تنش‌های محیطی:
- سرمای دیررس بهاره، بادهای شدید و خشکسالی از جمله عواملی هستند که می‌توانند به آسیب سرشاخه‌ها و عدم رشد جوانه‌های جدید منجر شوند.
- بیماری‌ها و آفات:
- برخی از بیماری‌های قارچی مانند شانکر و همچنین آفات مکنده مانند شته‌ها، می‌توانند باعث ضعف شاخه‌های انتهایی و لخت شدن آنها شوند.
سولفات روی در باغ سیب چه زمانی و به چه مقدار استفاده کنیم؟
زمان مناسب مصرف:
- اواخر زمستان (قبل از تورم جوانه‌ها): مصرف سولفات روی به‌صورت چالکود یا همراه با آب آبیاری، باعث بهبود رشد جوانه‌ها و جلوگیری از کمبود روی در فصل رشد می‌شود.
- اوایل بهار (قبل از گلدهی): محلول‌پاشی سولفات روی در این زمان، به تقویت گلدهی و افزایش تشکیل میوه کمک می‌کند.
- پس از ریزش گلبرگ‌ها (تشکیل میوه): مصرف این کود در این مرحله، باعث بهبود رشد میوه‌ها و افزایش کیفیت محصول می‌شود.
مقدار مصرف:
- چالکود یا مصرف خاکی:
- درختان سیب جوان: 15 تا 20 گرم سولفات روی برای هر درخت.
- درختان بالغ: 30 تا 50 گرم سولفات روی برای هر درخت.
- محلول‌پاشی:
- 2 تا 3 در هزار (2 تا 3 گرم در لیتر آب) در دو تا سه نوبت در فصل رشد.
آیا استفاده از فروت ست برای گلدهی گل محمدی مؤثر است؟
بله، استفاده از کود فروت ست برای گلدهی گل محمدی بسیار مؤثر است، زیرا این کود حاوی عناصر کلیدی مانند روی، بور و نیتروژن است که تأثیر مستقیمی بر گلدهی و افزایش عملکرد گل دارد.
مزایای استفاده از فروت ست در گل محمدی:
- تحریک رشد جوانه‌های گل: روی و بور موجود در فروت ست باعث تقویت جوانه‌های گل و افزایش تعداد گل‌های تولیدی می‌شود.
- افزایش گرده‌افشانی و تشکیل گل: این کود باعث افزایش کیفیت دانه‌های گرده و بهبود فرآیند تلقیح گل می‌شود.
- جلوگیری از ریزش غنچه‌ها: مصرف این کود در اوایل بهار می‌تواند از ریزش غنچه‌ها و کاهش عملکرد گل جلوگیری کند.
بهترین زمان مصرف:
- پس از برداشت گل‌ها (اواخر بهار): باعث تقویت گیاه برای گلدهی سال بعد می‌شود.
- اواخر زمستان یا اوایل بهار (قبل از جوانه‌زنی): باعث بهبود رشد اولیه جوانه‌ها و افزایش گلدهی خواهد شد.
مقدار مصرف کود کلاته روی به‌صورت محلول‌پاشی چقدر است؟
محلول‌پاشی با کود کلاته روی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تأمین این عنصر در گیاهان است. مقدار مصرف آن بسته به نوع گیاه و شرایط خاک متفاوت است:
- درختان میوه:
- 2 تا 3 در هزار (2 تا 3 گرم در لیتر آب)، در دو تا سه نوبت در فصل رشد (قبل از گلدهی و پس از ریزش گلبرگ‌ها).
- محصولات زراعی (گندم، برنج، ذرت، کلزا، سویا و...)
- 1.5 تا 2.5 در هزار، یک تا دو نوبت در مراحل رشد رویشی و گلدهی.
- سبزیجات و صیفی‌جات (گوجه‌فرنگی، خیار، فلفل و...)
- 1 تا 2 در هزار، هر دو هفته یک‌بار در طول فصل رشد.
نکات مهم هنگام محلول‌پاشی:
- محلول‌پاشی را در ساعات خنک روز (صبح زود یا عصر) انجام دهید.
- از مخلوط کردن کود کلاته روی با ترکیبات حاوی فسفر زیاد خودداری کنید.
- برای افزایش جذب، از ترکیبات همراه با اسیدهای آلی مانند هیومیک اسید استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
- کود فروت ست برای افزایش گلدهی و جلوگیری از ریزش گل بسیار مؤثر است و باید در اواخر تابستان و اوایل بهار مصرف شود.
- لخت شدن سرشاخه‌های درخت گوجه سبز معمولاً به دلیل کمبود روی و بور، تنش‌های محیطی و آفات رخ می‌دهد.
- سولفات روی در باغ سیب باید قبل از باز شدن جوانه‌ها و در طول فصل رشد به‌صورت محلول‌پاشی یا چالکود مصرف شود.
- کود کلاته روی به‌دلیل جذب بالاتر، بهترین گزینه برای محلول‌پاشی است و باید با دوز مناسب و در زمان مناسب استفاده شود.
استفاده از این توصیه‌ها می‌تواند به بهبود رشد گیاهان و افزایش عملکرد محصول کمک کند.
- کلیک ها: 287