نقش عنصر مس در گیاه و انواع کودهای مسی
نقش عنصر مس در گیاه
عنصر مس یکی از ریزمغذی‌های ضروری برای رشد و توسعه گیاهان است که در بسیاری از فرایندهای زیستی نقش حیاتی دارد. این عنصر در مقادیر کم مورد نیاز است اما کمبود آن می‌تواند مشکلات جدی برای گیاهان ایجاد کند. مس عمدتاً در واکنش‌های اکسیداسیون و احیا، سنتز پروتئین، تثبیت نیتروژن و متابولیسم دیواره سلولی نقش دارد. همچنین در فتوسنتز و تولید هورمون‌های گیاهی مانند اکسین تأثیرگذار است.
اهمیت عنصر مس در گیاهان
مس یکی از عناصر ضروری برای گیاهان محسوب می‌شود که در تشکیل آنزیم‌ها، سنتز کلروفیل و فعال‌سازی بسیاری از واکنش‌های متابولیکی نقش دارد. این عنصر به عنوان یک کاتالیزور در فرایندهای زیستی شرکت می‌کند و برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه گیاهان ضروری است. حضور مس در گیاه باعث افزایش مقاومت آن در برابر تنش‌های محیطی، بهبود رشد ریشه و تقویت سیستم ایمنی گیاه می‌شود.
نقش مس در فرایندهای زیستی گیاه
مس در بسیاری از واکنش‌های آنزیمی گیاهان نقش دارد و به عنوان یک عنصر چندظرفیتی در پدیده‌های اکسیداسیون-احیا شرکت می‌کند. این عنصر در انتقال الکترون در زنجیره فتوسنتزی و تنفسی مؤثر است و به تثبیت نیتروژن کمک می‌کند. همچنین در تشکیل لیگنین، که یکی از اجزای ساختاری دیواره سلولی است، نقش مهمی دارد. مس در سنتز اسید آمینه‌ها و پروتئین‌ها نیز شرکت می‌کند و به عنوان یک عامل تثبیت‌کننده کلروفیل عمل می‌کند.
نحوه جذب مس در گیاهان و عوامل مؤثر بر آن
مس در خاک به صورت یون دوظرفیتی (Cu2+) جذب می‌شود و میزان جذب آن به عوامل مختلفی مانند نوع خاک، pH، مقدار مواد آلی و میزان فسفر موجود در خاک بستگی دارد. در خاک‌های اسیدی، حلالیت مس افزایش یافته و به راحتی برای گیاهان قابل جذب است، اما در خاک‌های قلیایی و آهکی میزان جذب آن کاهش می‌یابد. همچنین وجود فسفر زیاد در خاک می‌تواند جذب مس را کاهش داده و باعث کمبود آن در گیاه شود. بافت خاک نیز بر میزان در دسترس بودن مس تأثیر دارد، به طوری که در خاک‌های رسی، این عنصر به سطوح کلوئیدی متصل شده و قابلیت جذب آن کاهش پیدا می‌کند.
علائم کمبود مس در گیاهان
کمبود مس در گیاهان معمولاً باعث تغییراتی در رنگ برگ‌ها و رشد عمومی گیاه می‌شود. از علائم کمبود مس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برگ‌های جوان به رنگ سبز تیره در می‌آیند و نوک آنها نکروزه می‌شود.
- پیچیدگی و خشک شدن برگ‌ها، به خصوص در قسمت‌های انتهایی گیاه دیده می‌شود.
- سرشاخه‌های گیاه ضعیف شده و ممکن است خشک شوند.
- درختان بارده دچار خشکیدگی دانه و بدشکلی مغز پسته می‌شوند.
- در برخی گونه‌های گیاهی، پوست ساقه دارای ترک‌هایی شده و ترشحات صمغی مشاهده می‌شود.
اثرات مسمومیت مس در گیاهان
برخلاف کمبود مس، مقدار زیاد این عنصر نیز می‌تواند اثرات منفی روی رشد گیاه داشته باشد. سمیت مس معمولاً زمانی رخ می‌دهد که از ترکیبات حاوی این عنصر به مقدار زیاد استفاده شود، به خصوص در خاک‌هایی که ظرفیت جذب بالایی ندارند. از اثرات سمیت مس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در جذب آهن و ایجاد علائم کمبود آهن در گیاه
- کاهش رشد ریشه و زرد شدن برگ‌ها
- ایجاد لکه‌های نکروزه بر روی برگ‌ها
- کاهش فعالیت آنزیم‌های ضروری برای متابولیسم گیاه
انواع کودهای مسی و روش‌های مصرف
برای تأمین مس مورد نیاز گیاهان، از کودهای مسی مختلفی استفاده می‌شود که شامل انواع کلاته، سولفاته و اکسیدی می‌شوند. این کودها به دو روش مصرف خاکی و محلولپاشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کود سولفات مس به ماکس و ویژگی‌های آن
سولفات مس به ماکس یکی از منابع تأمین مس در کشاورزی است که دارای ۲۴ درصد مس و ۳۵ درصد گوگرد بوده و کاملاً محلول در آب است. این کود برای مصرف به صورت آبیاری و محلولپاشی مناسب بوده و در انواع سیستم‌های آبیاری قابل استفاده است. همچنین به دلیل حلالیت بالا، به راحتی در خاک جذب شده و کمبود مس را جبران می‌کند.
روش‌های جبران کمبود مس در گیاهان
برای جبران کمبود مس در گیاهان، روش‌های مختلفی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- استفاده از کودهای حاوی مس مانند سولفات مس و کلات مس به صورت محلولپاشی و مصرف خاکی
- بهبود شرایط خاک از طریق اصلاح pH و کاهش میزان فسفر اضافی
- استفاده از ترکیبات آلی مانند کودهای حاوی هیومیک اسید برای افزایش جذب مس از خاک
این روش‌ها به بهبود جذب مس و افزایش سلامت گیاه کمک کرده و از بروز کمبود این عنصر جلوگیری می‌کنند.
کودهای مس
کودهای مس از جمله ریزمغذی‌های مهم در تغذیه گیاهان هستند که نقش کلیدی در افزایش فتوسنتز، تثبیت نیتروژن و بهبود عملکرد آنزیم‌های گیاهی دارند. این کودها به دو شکل کلاته و غیرکلاته در بازار موجود هستند و می‌توانند به صورت محلولپاشی یا مصرف خاکی مورد استفاده قرار گیرند. کودهای کلاته مس دارای پایداری بیشتری در خاک هستند و در مقایسه با فرم‌های غیرکلاته، قابلیت جذب بالاتری دارند.
بهترین زمان مصرف کود کلاته مس در باغات میوه کیه؟
بهترین زمان مصرف کود کلاته مس در باغات میوه بستگی به نوع درخت، شرایط خاک و نیاز گیاه دارد. معمولاً توصیه می‌شود کودهای کلاته مس در دو مرحله اصلی مصرف شوند:
- اوایل فصل رشد (بهار) – در این زمان گیاهان در حال توسعه برگ و شاخه‌های جدید هستند و نیاز بیشتری به عناصر ریزمغذی دارند. مصرف کود کلاته مس در این دوره به افزایش فتوسنتز، رشد سالم شاخه‌ها و برگ‌ها و تقویت سیستم ایمنی گیاه کمک می‌کند.
- پس از برداشت محصول (پاییز) – در این زمان ذخایر عناصر غذایی در درختان کاهش یافته است و مصرف کود کلاته مس باعث تقویت جوانه‌های سال بعد و افزایش مقاومت درختان در برابر سرما و بیماری‌ها می‌شود.
کود کلاته مس معمولاً به‌صورت محلولپاشی یا همراه با سیستم آبیاری مصرف می‌شود. برای تعیین مقدار دقیق مصرف، انجام آزمایش خاک و مشورت با کارشناس کشاورزی توصیه می‌شود.
برای کنترل سفیدک داخلی انگور از چه ترکیب مسی استفاده کنیم؟
سفیدک داخلی انگور یکی از بیماری‌های قارچی رایج در تاکستان‌ها است که باعث زرد شدن برگ‌ها، کاهش فتوسنتز و کاهش عملکرد بوته‌های انگور می‌شود. برای کنترل این بیماری، ترکیبات مسی به دلیل خاصیت قارچ‌کشی مؤثر هستند.
برخی از ترکیبات مسی مناسب برای کنترل سفیدک داخلی انگور عبارتند از:
- بردوفیکس (محلول بردو) – ترکیبی از سولفات مس و آهک که به‌عنوان یک قارچ‌کش مؤثر شناخته می‌شود و معمولاً در پاییز و اواخر زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سولفات مس – به‌صورت محلولپاشی برای کاهش گسترش بیماری استفاده می‌شود.
- اکسی کلراید مس – یک قارچ‌کش رایج که برای کنترل سفیدک داخلی و سایر بیماری‌های قارچی در تاکستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف این ترکیبات باید طبق توصیه کارشناسان و با رعایت دوز مناسب انجام شود تا از بروز سمیت گیاهی جلوگیری شود.
آیا استفاده از ترکیبات مسی برای کنترل شانکر باکتریایی موثره؟
شانکر باکتریایی یکی از بیماری‌های خطرناک درختان میوه است که باعث زخم‌های عمیق روی شاخه‌ها و تنه درختان می‌شود و در صورت عدم کنترل، می‌تواند به خشک شدن درخت منجر شود. ترکیبات مسی به دلیل خاصیت باکتری‌کشی می‌توانند در کاهش شدت این بیماری مؤثر باشند.
برخی از ترکیبات مؤثر شامل:
- بردوفیکس (محلول بردو) – برای کنترل شانکر باکتریایی به‌ویژه در زمستان و پس از هرس درختان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- اکسی کلراید مس – به‌عنوان یک باکتری‌کش مؤثر در دوره‌های مختلف رشد قابل استفاده است.
- سولفات مس – در برخی موارد برای کاهش میزان باکتری‌های بیماری‌زا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترکیبات مسی معمولاً در دوره خواب درختان و پس از هرس استفاده می‌شوند تا از گسترش باکتری‌ها جلوگیری کنند. رعایت دوز مصرفی و فواصل سمپاشی برای جلوگیری از ایجاد مقاومت باکتری‌ها ضروری است.
مقدار مصرف بردوفیکس برای سمپاشی زمستانه چقدر است؟
بردوفیکس یک ترکیب قارچ‌کش و باکتری‌کش حاوی مس است که برای کنترل بیماری‌های قارچی و باکتریایی در درختان میوه استفاده می‌شود. مقدار مصرف این ترکیب در سمپاشی زمستانه به نوع درخت و شدت بیماری بستگی دارد، اما میزان توصیه‌شده به‌صورت کلی به شرح زیر است:
- برای درختان میوه (سیب، گلابی، هلو، گیلاس، پسته و...): ۱۰ تا ۱۲ لیتر در هزار لیتر آب
- برای درختان مرکبات: ۸ تا ۱۰ لیتر در هزار لیتر آب
- برای انگور و تاکستان‌ها: ۵ تا ۸ لیتر در هزار لیتر آب
بردوفیکس معمولاً قبل از تورم جوانه‌ها (اواخر زمستان) مورد استفاده قرار می‌گیرد و باعث کاهش جمعیت عوامل بیماری‌زا روی درختان می‌شود.
مقدار مصرف کود کلاته روی بصورت محلولپاشی چقدره؟
کود کلاته روی یکی از مهم‌ترین کودهای ریزمغذی است که در افزایش رشد رویشی، بهبود گرده‌افشانی و افزایش عملکرد محصولات زراعی و باغی نقش دارد. مقدار مصرف کود کلاته روی به نوع محصول و روش مصرف بستگی دارد.
میزان توصیه‌شده برای محلولپاشی:
- درختان میوه: ۱.۵ تا ۳ در هزار (۱.۵ تا ۳ کیلوگرم در ۱۰۰۰ لیتر آب)
- محصولات زراعی (گندم، برنج، ذرت و... ): ۱ تا ۲ در هزار (۱ تا ۲ کیلوگرم در ۱۰۰۰ لیتر آب)
- سبزیجات و صیفی‌جات: ۱ تا ۲.۵ در هزار
محلولپاشی کود کلاته روی معمولاً در اوایل فصل رشد و پس از گلدهی انجام می‌شود تا بیشترین تأثیر را بر روی رشد گیاه داشته باشد.
نتیجه گیری
مس یکی از عناصر ضروری برای رشد و توسعه گیاهان است که در فرایندهای زیستی مختلف مانند فتوسنتز، متابولیسم دیواره سلولی، تثبیت نیتروژن و سنتز پروتئین نقش دارد. این عنصر به مقدار کم اما حیاتی در گیاهان جذب می‌شود و کمبود آن می‌تواند منجر به علائمی مانند نکروز برگ‌ها، ضعف عمومی گیاه و کاهش عملکرد محصولات شود. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد ترکیبات مسی ممکن است منجر به سمیت و ایجاد اختلال در جذب سایر عناصر مانند آهن شود.
برای جبران کمبود مس، استفاده از کودهای حاوی مس به‌صورت کلاته، سولفاته و بردو توصیه می‌شود. در بین انواع کودهای مسی، محصولاتی مانند مس کلاته به مکس، فسفیمکس مس فیوچراکو، میکرو جادوگر گرین هاس و نمسیس به مکس به‌عنوان گزینه‌های مؤثر برای تأمین نیاز گیاهان به این عنصر معرفی شده‌اند. همچنین، کود سولفات مس به ماکس با درصد بالای مس و حلالیت کامل، گزینه‌ای مناسب برای تأمین این عنصر در خاک و از طریق محلولپاشی است.
در زمینه کنترل بیماری‌های گیاهی، ترکیبات مسی مانند بردوفیکس و اکسی کلراید مس در مدیریت بیماری‌هایی نظیر سفیدک داخلی انگور و شانکر باکتریایی نقش مهمی ایفا می‌کنند. همچنین، زمان‌بندی صحیح مصرف کودهای مسی، به‌ویژه در اوایل فصل رشد و پس از برداشت محصول، تأثیر زیادی در بهبود سلامت و عملکرد گیاهان دارد.
در نهایت، برای جلوگیری از کمبود یا سمیت مس در گیاهان، توصیه می‌شود که قبل از مصرف کودهای حاوی این عنصر، آنالیز خاک و گیاه انجام شود و مقدار مصرف بر اساس نیاز واقعی گیاه تنظیم گردد.
- کلیک ها: 369