اثرات عالی گوگرد در کشاورزی

اثرات عالی گوگرد در کشاورزی
 خانم دکتر رنجبر

گوگرد (سولفور)، به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر ضروری برای رشد و نمو گیاهان است که مانند سایر عناصر وظایف ویژه‌ای در گیاهان بر عهده دارد. کمبود این عنصر را می‌توان با استفاده از کودهای حاوی گوگرد و سولفاته‌ها که دارای پایه گوگرد می‌باشند تا حدی برطرف کرد.

برخی اثرات مهم و کلیدی گوگرد در گیاهان

• تهیه پروتئین و اسیدهای‌آمینه در گیاه
• سنتز کلروفیل (عامل سبز بودن گیاه)
• سنتز لیپیدها (چربی) در گیاهان روغنی (دانه‌های روغنی)
• فعال‌سازی آنزیم‌های درگیر در واکنش‌های بیوشیمیایی گیاهی
• افزایش عملکرد و کیفیت محصولات
• افزایش اسانس گیاهانی مثل سیر، پیاز، گل‌محمدی و بسیاری از گیاهان دارویی
• افزایش پروتئین و درصد روغن دانه‌ها
• افزایش کیفیت غلات برای آسیاب و پخت
• افزایش ارزش غذایی گیاهان علوفه‌ای
• مزه برخی از محصولات باغبانی (مثل سیر و پیاز و خردل)

میزان و نحوه استفاده از گوگرد

مصرف این کود براساس آزمایش خاک و توصیه کارشناس صورت می گیرد و به عنوان یک توصیه عمومی مقدار ۳۰۰ تا  ۵۰۰ کیلوگرم در هر هکتار با در نظر گرفتن  pHخاک و بی­کربنات آب آبیاری و درصد آهک خاک مصرف شود. کلیه کودهای گوگردی رایج در ایران بایستی قبل از کشت و هر ۲ تا ۳ سال یکبار مصرف شود. مصرف گوگرد در باغات با توجه به نوع و شرایط باغ و سن درخت از ۵۰۰ تا۱۰۰۰ گرم برای هر درخت و الزاما بصورت چالکود توصیه می­گردد.

 

اثرات بالا بودن آهک در خاک

یکی از مشکلات اصلی بخش کشاورزی کشورمان این است که حدود ۹۷ درصد از خاک‌های کشور آهکی می‌باشند. آهک بالا سبب بالا رفتن  pH خاک شده و مشکلات زیادی را ایجاد کرده است که می‌توان موارد ذیل را نام برد.

• قلیایی شدن خاک و بالا رفتن pH خاک
• سفتی خاک و عدم نفوذ آب و هوا در خاک
• تثبیت بعضی از عناصر مثلفسفر در خاک و جلوگیری از جذب عناصر کودی دیگر مثلعناصر ریز مغذی مانند آهن، روی، منگنز، مس و …
• افزایش هزینه کشاورز جهت تامین کود بیشتر برای گیاه که در برخی شرایط باعثمسمومیت خاکو عدم جذب سایر عناصر می‌گردد.

راهکارهای اصلاح خاک‌های آهکی

اصولاً اصلاح pH خاک، کار مشکلی است زیرا خاک دارای خاصیت تامپونی یا واحدی است و در مقابل تغییرات pH از خودش مقاومت نشان می‌دهد.

• برای کاهشpHخاک باید از یکسری مواد اصلاح کننده یا کاهش دهنده pH استفاده کرد، یعنی اینکه در بعضی نقاط از طریق آبیاری اسید سولفوریک و اسید کلریدریک به خاک اضافه کنیم. ولی مصرف اسید کاری مشکل و همراه با خطرات جانبی بوده و توصیه می‌شود برای کاهش pH خاک، از گوگرد استفاده شود.
• روش دیگر، مصرفکودهای اسیدزااست. مصرف کود سولفات آمونیوم، سولوپتاس و…  به صورت جزیی می‌تواند pH خاک را کاهش بدهد.

بهترین روش تامین گوگرد، مصرف گوگرد معدنی می‌باشد که بوسیله‌ی باکتری تیوباسیلوس (که در خاک و گوگرد معدنی موجود است و در صورت نیاز می‌توان به خاک اضافه کرد) اکسید ‌شده، اسید سولفوریک تولید می‌کند و pH خاک را کاهش می‌دهد.

نقش گوگرد در اصلاح خاک

نقش گوگرد در اصلاح خاک بدین صورت است که در صورتی که گوگرد معدنی به خوبی آب را جذب کرده باشد، با انجام عمل اکسیداسیون، جذب و اثر گذاری گوگرد معدنی در اصلاح خاک و تغذیه گیاه رخ می دهد. همچنین این گوگرد معدنی تا حدی خاصیت قارچ‌کشی و آفت‌کشی هم دارد و چون طبیعی و ارگانیک می‌باشد و به صورت فیزیکی عمل می‌کند، آفات و بیماری‌ها نسبت به آن مقاوم نمی‌شوند.

گوگرد و کاهش محدودیت­های خاک های آهکی 

اساس شکل گیری خاک های آهکی وجود کربنات های آزاد کلسیم و منیزیم در خاک است. در اکثر نقاط ایران به خصوص مناطق مرکزی شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک و عدم بارندگی کافی موجب تجمع کربنات ها در خاک گردیده است و یکی از مشکلاتی که اغلب کشاورزان با آن رو به رو هستند محدودیت های کشت و کار در خاک های آهکی است. آهک در خاک های با pH اسیدی تا خنثی حل می گردد ولی در خاک های قلیائی حل نشده و نقش یک مخزن برای رسوب فسفات را دارد. مشکل عمده این خاک ها این است که مقدار فسفر و مواد آلی در خاک های آهکی کم بوده و بالا بودن pH خاک موجب کاهش دسترسی به عناصر کم مصرفی مثل روی و آهن و همچنین فسفر می گردد. کاربرد موادی همچون گچ، اسید سولفوریک و گوگرد می تواند در اصلاح خاک های آهکی مفید باشد. گوگرد یکی از معمول­ترین و به صرفه ترین مواد اصلاح کننده خاک است که امروزه برای اسیدی کردن خاک مورد استفاده قرار می گیرد. اما تاثیر گوگرد بر اسیدی کردن خاک و افزایش قابیلیت جذب عناصر غذایی به میزان اکسایش گوگرد و تولید اسید سولفوریک بستگی دارد. اکسیداسیون بیولوژیکی گوگرد در خاک عمدتا توسط باکتری هایی از جنس تیوباسیلوس انجام می گردد و نتیجه آن علاوه بر تامین سولفات مورد نیاز گیاه، کاهش موضعی pH خاک در محیط اطراف ریشه و افزایش جذب عناصری چون فسفر، روی، آهن و دیگر عناصر غذایی کم مصرف است.

افزایش کارایی مصرف کودهای گوگردی 

در بیشتر خاک­های مناطق ایران جمعیت باکتری های تیوباسیلوس به علت وجود شرایط نامساعد مثل کمبود مواد آلی و عدم استفاده از گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس کم است. بنابراین کاربرد گوگرد باید همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس یا مواد آلی باشد. از عوامل دیگری که در فرایند اکسیداسیون گوگرد نقش دارند دمای خاک، رطوبت، تهویه و pH خاک است. فاکتورهای فیزیکی موثر در این فرایند نیز اندازه ذرات گوگرد و نحوه قرار گرفتن آنها است که در واقع پراکندگی گرانول های گوگردی را بیشتر می کند. ذرات با اندازه کوچکتر سطح ویژه بیشتری داشته و باعث دست یابی و تاثیر بیشتر جمعیت میکروبی روی آنها می گردد. آزمایشات زیادی در زمینه مقدار، نوع و زمان کاربرد گوگرد در زمین های کشاورزی انجام شده است که با توجه به شرایط آزمایش توصیه های کودی متفاوت است. معمولا نیاز گیاهان روغنی همچون کلزا، کنجد و آفتابگردان به گوگرد بیشتر از گیاهان دیگر است. با توجه به اینکه گوگرد برای اکسیداسیون نیاز به گذشت زمان دارد باید مدت زمانی را قبل از کاشت برای اعمال کود در نظر گرفت، و با انجام آبیاری رطوبت لازم را فراهم کرد.

نکات مهم در استفاده از گوگرد

• بیشترین سطح تماس گوگرد با ذرات خاک حاصل شود.
• پاسخ گیاهان و حتی ارقام یک گونه می تواند به کاربرد گوگرد و دیگر عناصر متفاوت باشد.
• قبل از کاربرد هر نوع تیمار کودی، باید آزمایش خاک را جهت اطلاع از میزان اسیدیته، سولفات، آهک و همچنین شوری خاک انجام داد.
• تفاوتی که معمولا در مقدار بهینه مصرف گوگرد وجود دارد به دلیل تفاوت در خاصیت بافری خاک ها است که خود تابعی از ویژگی های مختلف همچون بافت خاک، مقدار ماده آلی و درصد آهک خاک است.
  با توجه به اینکه اکسیداسیون گوگرد نیازمند گذشت زمان است کاربرد گوگرد می تواند به صورتی باشد که پس از اعمال در سال اول، اثرات باقی مانده تیمار کودی در سالهای بعد مورد بررسی قرار بگیرد.
• نقش مواد آلی در اکسیداسیون گوگرد به خصوص در مقادیر کم مهمتر است. چون معمولا سطوح بالای گوگرد به تنهایی می تواند اثرات منفی خاک های آهکی را کاهش دهد. بنابراین اگر گوگرد عنصری در سطح خاک پخش و همراه با مواد آلی در زیر خاک جایگذاری شود در حضور رطوبت عمل اکسیداسیون گوگرد سریعتر انجام خواهد شد.
• کاربرد هم زمان گوگرد گرانوله و کمپوست موجب افزایش عناصر غذایی محلول در خاک از جمله نیتروژن گردیده و شرایط مطلوب رطوبتی حاصل از افزایش کمپوست و کاهش موضعی pH خاک حاصل از مصرف گوگرد، شرایط را برای افزایش رشد رویشی گیاه فراهم کرده و موجب افزایش شاخص سطح برگ در گیاه گردیده است. همچنین با افزایش سرعت جذب عناصر غذایی مانند نیتروژن، دوام سطح برگ، میزان فتوسنتز و سرعت جذب خالص نیز افزایش می یابد.
  -----------------------------------------
  آدرس ما در شبکه های اجتماعی - ایتا
  @behroshd
  اینستاگرام به رشد کویر رفسنجان
  @behroshdkavir