سرمازدگی درختان پسته
سرمازدگی درختان یکی از چالش‌های بزرگ در باغداری است که سالانه خسارات زیادی به باغداران وارد می‌کند. سرمازدگی پسته یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش عملکرد باغات پسته در ایران به شمار می‌رود و می‌تواند باعث از بین رفتن جوانه‌ها، گل‌ها و حتی شاخه‌های درختان شود. این پدیده به ویژه در مناطق مستعد کشت پسته، مانند استان‌های کرمان، یزد، خراسان و سمنان، یک تهدید جدی محسوب می‌شود.
نیاز سرمایی پسته یکی از فاکتورهای کلیدی در رشد مطلوب این درخت است. درختان پسته برای گذر از دوره خواب زمستانه و ورود به فاز رشد و گلدهی، به تعداد مشخصی ساعت سرمایی نیاز دارند. اما در صورتی که این سرما بیش از حد باشد یا در زمان نامناسبی رخ دهد، می‌تواند به سرمازدگی درختان پسته منجر شود.
در این مقاله، ابتدا به علت سرمازدگی پسته و نشانه‌های آن می‌پردازیم و سپس در بخش‌های بعدی راه‌های پیشگیری و مقابله با سرمازدگی پسته را بررسی خواهیم کرد.
علت سرمازدگی باغات پسته چیست؟
سرمازدگی درختان پسته زمانی رخ می‌دهد که دمای محیط به سطحی پایین‌تر از آستانه تحمل گیاه کاهش یابد و باعث یخ‌زدگی سلول‌های گیاهی شود. این پدیده می‌تواند در فصول مختلف سال، به ویژه زمستان و اوایل بهار اتفاق بیفتد و بسته به شرایط اقلیمی منطقه، شدت آن متفاوت باشد.
مهم‌ترین عوامل ایجاد سرمازدگی درختان پسته عبارتند از:
- کاهش شدید دما در شب‌های سرد زمستان و بهار
- وقتی دمای هوا به زیر صفر درجه سانتی‌گراد می‌رسد، آب درون سلول‌های گیاه یخ زده و باعث ترکیدن سلول‌ها و از بین رفتن بافت‌های گیاهی می‌شود.
- در برخی مناطق، سرمای ناگهانی در اواخر زمستان و اوایل بهار بیشترین خسارت را به باغات پسته وارد می‌کند.
- عدم انتخاب ارقام مقاوم به سرما
- برخی ارقام پسته مانند کله قوچی و اوحدی به دلیل نیاز سرمایی کمتر زودتر از خواب زمستانی بیدار می‌شوند و در معرض خطر سرمازدگی قرار می‌گیرند.
- در مقابل، ارقام دیرگل مانند اکبری مقاوم‌تر بوده و کمتر دچار آسیب می‌شوند.
- ساختار خاک و تأثیر آن بر سرمازدگی پسته
- خاک‌های سنگین و رسی که زهکشی ضعیفی دارند، بیشتر گرما را در خود نگه می‌دارند و احتمال وقوع سرمازدگی در آن‌ها کمتر است.
- در مقابل، خاک‌های سبک و شنی که گرمای کمتری ذخیره می‌کنند، خطر سرمازدگی را افزایش می‌دهند.
- تأثیر رطوبت بر سرمازدگی درختان پسته
- در مناطقی که رطوبت هوا پایین است، سرمای تشعشعی شدت بیشتری دارد و باعث از دست رفتن گرمای خاک و درختان می‌شود.
- رطوبت بالا می‌تواند مانند یک عایق طبیعی عمل کند و از کاهش دمای شدید جلوگیری کند.
- وزش بادهای سرد و تغییرات ناگهانی دما
- ورود جبهه‌های هوای سرد از سمت مناطق کوهستانی می‌تواند دمای هوا را به‌طور ناگهانی کاهش دهد و موجب سرمازدگی درختان پسته شود.
- در باغ‌هایی که در مسیر بادهای شدید و سرد قرار دارند، احتمال بروز سرمازدگی بیشتر است.
- وارونگی دمایی و اثر آن بر سرمازدگی پسته
- در شب‌های سرد زمستان، هوای نزدیک به سطح زمین سردتر از لایه‌های بالایی جو می‌شود. این پدیده باعث می‌شود که دمای نزدیک زمین تا چند درجه کمتر از دمای هوا در ارتفاعات بالاتر باشد و در نتیجه، شاخه‌ها و گل‌های پسته آسیب ببینند.
- در جدول سرمازدگی درختان میوه، به وضوح مشخص شده است که هر درخت در چه دمایی دچار آسیب می‌شود.
- عدم استفاده از تجهیزات پیشگیری از سرمازدگی
- امروزه دستگاه جلوگیری از سرمازدگی درختان مانند مولدهای باد، بخاری‌های باغی و سیستم‌های مه‌پاش می‌توانند تا حد زیادی از خسارت سرمازدگی جلوگیری کنند.
- اما بسیاری از باغداران به دلیل هزینه‌های بالا از این تجهیزات استفاده نمی‌کنند که این موضوع میزان خسارت را افزایش می‌دهد.
نشانه‌های سرمازدگی باغات پسته
سرمازدگی پسته بسته به شدت و زمان وقوع آن، نشانه‌های مختلفی دارد. این علائم ممکن است بلافاصله پس از سرما ظاهر شوند یا پس از چند روز نمایان گردند.
مهم‌ترین نشانه‌های سرمازدگی درختان پسته عبارتند از:
- سیاه شدن و خشک شدن برگ‌ها و شاخه‌های جوان
- پس از وقوع سرما، برگ‌های جوان و تازه رشد کرده تغییر رنگ داده و سیاه می‌شوند.
- در موارد شدید، شاخه‌های جوان کاملاً خشک شده و از بین می‌روند.
- ریزش جوانه‌های زایشی و رویشی
- جوانه‌هایی که دچار یخ‌زدگی شده‌اند، به‌مرور زمان چروکیده و از شاخه جدا می‌شوند.
- این اتفاق مستقیماً بر کاهش میزان باردهی درختان پسته تأثیر دارد.
- چروکیدگی و تغییر رنگ گل‌ها و شکوفه‌ها
- گل‌های پسته یکی از حساس‌ترین اندام‌های درخت هستند و حتی در دمای +۲ درجه سانتی‌گراد ممکن است آسیب ببینند.
- این سرما باعث قهوه‌ای شدن و خشک شدن شکوفه‌ها می‌شود که در نهایت، منجر به کاهش محصول خواهد شد.
- قهوه‌ای شدن جوانه‌های میوه و عقیم شدن گرده‌ها
- سرمازدگی باعث آسیب به کیسه‌های گرده و کاهش درصد تلقیح گل‌ها می‌شود.
- در نتیجه، بسیاری از گل‌ها تبدیل به میوه نمی‌شوند و محصول کاهش می‌یابد.
- سوختگی و پیچیدگی برگ‌ها
- برخی از برگ‌ها پس از سرمازدگی به‌صورت چروکیده و پیچ‌خورده در می‌آیند و به تدریج می‌ریزند.
- شکاف خوردگی پوست تنه و شاخه‌های اصلی
- در موارد شدید، یخ‌زدگی باعث ترکیدن پوست تنه و شاخه‌های اصلی درختان پسته می‌شود که این امر می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری به باغات وارد کند.
- کاهش تعداد دانه‌ها در خوشه‌ها
- سرمازدگی می‌تواند باعث شود که برخی از میوه‌ها در مراحل ابتدایی رشد از بین بروند و در نتیجه، تعداد دانه‌های تشکیل شده در هر خوشه کاهش یابد.
- مرگ تدریجی درخت در سرمازدگی شدید
- اگر شدت سرمازدگی زیاد باشد، ممکن است باعث مرگ کامل برخی از درختان پسته شود، به‌ویژه اگر درختان جوان و تازه کاشته شده باشند.
انواع سرمازدگی باغات پسته
سرمازدگی درختان پسته می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و بسته به شرایط جوی، زمان وقوع و نحوه تأثیرگذاری، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. شناخت انواع سرمازدگی پسته به باغداران کمک می‌کند تا راهکارهای موثرتری برای پیشگیری و مدیریت خسارت سرمازدگی درختان به کار بگیرند.
به‌طور کلی، سرمازدگی در باغات پسته به دو دسته سرمازدگی زمستانه و سرمازدگی بهاره تقسیم می‌شود که هر کدام از آن‌ها می‌توانند تحت تأثیر سرمای انتقالی (جبهه‌ای) یا سرمای تشعشعی (تابشی) ایجاد شوند. در ادامه، این چهار نوع سرمازدگی را بررسی خواهیم کرد.
سرمازدگی زمستانه
سرمازدگی زمستانه زمانی رخ می‌دهد که دمای هوا به‌طور ناگهانی کاهش یافته و به سطوحی می‌رسد که درختان قادر به تحمل آن نیستند. این نوع سرمازدگی در مناطق سردسیر که دمای هوا در زمستان به زیر صفر درجه سانتی‌گراد می‌رسد، بیشتر مشاهده می‌شود.
ویژگی‌های سرمازدگی زمستانه در باغات پسته:
- وقوع در اوج فصل خواب درختان پسته (اواخر پاییز و زمستان)
- خسارت به شاخه‌های تازه رشد کرده و تنه درختان جوان
- ایجاد ترک و شکاف در پوست درختان به‌ویژه در نواحی نزدیک سطح زمین
- کاهش توانایی جوانه‌زنی و رشد در فصل بهار
مهم‌ترین دلایل سرمازدگی زمستانه درختان پسته:
- افزایش شدید سرما در یک بازه زمانی کوتاه
- کمبود مواد مغذی و ضعف عمومی درختان پسته
عدم استفاده از دستگاه جلوگیری از سرمازدگی درختان مانند بخاری‌های باغی و سیستم‌های ضدسرما
خسارت‌های ناشی از سرمازدگی زمستانه در درختان پسته:
- تأخیر در گلدهی و کاهش تعداد جوانه‌های بارده
- ترک خوردگی تنه و کاهش استحکام بافت‌های چوبی
- افزایش حساسیت درختان به بیماری‌های قارچی و آفات
سرمازدگی بهاره
سرمازدگی بهاره به‌عنوان مهم‌ترین نوع سرمازدگی پسته شناخته می‌شود و بیشترین خسارت را به باغات پسته وارد می‌کند. این نوع سرما معمولاً در اوایل فصل رشد (اسفند تا اردیبهشت) اتفاق می‌افتد و به دلیل آنکه درختان پسته در این دوره به مرحله جوانه‌زنی و گلدهی رسیده‌اند، میزان آسیب بسیار زیاد است.
ویژگی‌های سرمازدگی بهاره:
- وقوع در دوره رشد فعال درختان (تورم جوانه‌ها، گلدهی و تشکیل میوه)
- خسارت مستقیم به جوانه‌های رویشی و زایشی
- عقیم شدن گرده‌ها و کاهش میزان تلقیح گل‌ها
- قهوه‌ای شدن و ریزش شکوفه‌ها قبل از تبدیل شدن به میوه
دلایل سرمازدگی بهاره در درختان پسته:
- افزایش دما در اواخر زمستان و سپس کاهش ناگهانی دما در اوایل بهار
- عدم رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب، به‌ویژه تأمین عناصر پتاسیم و کلسیم
- کمبود پوشش ابری که باعث تشدید سرما در شب‌ها می‌شود
خسارت‌های ناشی از سرمازدگی بهاره:
- کاهش شدید عملکرد محصول به دلیل ریزش گل‌ها و میوه‌های تازه تشکیل شده
- کاهش تعداد دانه‌ها در هر خوشه و کوچک‌تر شدن اندازه پسته‌ها
- افزایش نیاز به هرس درختان برای حذف شاخه‌های آسیب‌دیده
سرمای انتقالی یا جبهه‌ای
سرمای جبهه‌ای یا انتقالی زمانی رخ می‌دهد که توده‌های هوای سرد قطبی یا کوهستانی به‌طور ناگهانی وارد منطقه‌ای با آب‌وهوای گرم‌تر شوند. این نوع سرمازدگی معمولاً همراه با بادهای سرد، کاهش ناگهانی دما و یخبندان شدید است و کنترل آن بسیار دشوار می‌باشد.
ویژگی‌های سرمای انتقالی در باغات پسته:
- وقوع در هر زمان از سال (زمستان و بهار)
- همراه بودن با وزش بادهای سرد و کاهش رطوبت نسبی هوا
- کاهش شدید دما در عرض چند ساعت
دلایل ایجاد سرمای جبهه‌ای در باغات پسته:
- نفوذ جبهه‌های هوای سرد از مناطق کوهستانی و قطبی
- کاهش ناگهانی دما به زیر صفر درجه سانتی‌گراد
- عدم استفاده از بادشکن‌های طبیعی برای کاهش اثر بادهای سرد
خسارت‌های ناشی از سرمای جبهه‌ای:
- خشک شدن سریع برگ‌ها و سرشاخه‌های درختان پسته
- سیاه شدن و مرگ سلول‌های گیاهی به دلیل یخ‌زدگی سریع
- شکاف و ترک‌های عمیق در پوست تنه و شاخه‌های درختان پسته
روش‌های مقابله با سرمای انتقالی:
- استفاده از دستگاه جلوگیری از سرمازدگی درختان مانند بخاری‌های باغی، مولدهای باد و سیستم‌های گرم‌کننده
- ایجاد بادشکن‌های طبیعی در اطراف باغات برای کاهش شدت بادهای سرد
- افزایش مواد مغذی و استفاده از کودهای پتاسیمی و اسیدهای آمینه برای تقویت درختان در برابر سرما
سرمای تشعشعی یا تابشی
سرمای تابشی یکی از رایج‌ترین انواع سرمازدگی پسته است که به دلیل از دست رفتن گرمای سطح زمین در شب‌های صاف و بدون ابر رخ می‌دهد. این نوع سرما معمولاً در زمستان‌های خشک و بدون بارندگی بیشتر دیده می‌شود.
ویژگی‌های سرمای تشعشعی در باغات پسته:
- وقوع در شب‌های صاف و بدون باد
- کاهش دمای سطح زمین به زیر دمای هوای اطراف
- تشکیل یخ بر روی برگ‌ها و جوانه‌های درختان پسته
دلایل سرمای تشعشعی در باغات پسته:
- عدم وجود پوشش ابری در شب که باعث افزایش تشعشع گرمایی از سطح زمین به جو می‌شود
- قرار گرفتن باغات در مناطق پست که هوای سرد در آن‌ها تجمع پیدا می‌کند
- عدم استفاده از روش‌های گرمایشی مانند مه‌پاشی و آبیاری سبک شبانه
خسارت‌های ناشی از سرمای تابشی:
- پژمرده شدن برگ‌ها و ایجاد رنگ قهوه‌ای روی جوانه‌ها
- افزایش احتمال ترک خوردگی پوست تنه درختان پسته
- کاهش توانایی درختان برای رشد مجدد در فصل بهار
روش‌های مقابله با سرمای تشعشعی:
- استفاده از سیستم‌های آبیاری مه‌پاش برای افزایش رطوبت هوا و جلوگیری از کاهش شدید دما
- گرم نگه داشتن خاک با استفاده از مالچ‌های طبیعی و مصنوعی
- استفاده از بخاری‌های باغی در شب‌های سرد زمستان برای کاهش شدت افت دما
درخت پسته در چه دمایی سرما می‌زند؟
درختان پسته در مراحل مختلف رشد خود حساسیت متفاوتی به کاهش دما دارند. میزان سرمازدگی پسته بستگی به عواملی مانند رقم درخت، مرحله رشد، رطوبت محیط، مدت‌زمان کاهش دما و نوع خاک دارد.
بر اساس جدول سرمازدگی درختان میوه، آستانه تحمل سرما برای بخش‌های مختلف درخت پسته به شرح زیر است:
|
مرحله رشد درخت پسته |
دمای بحرانی (°C) |
|
جوانه‌های بسته |
-4 درجه سانتی‌گراد |
|
جوانه‌های باز شده |
-2 درجه سانتی‌گراد |
|
گل‌های باز شده |
+2 درجه سانتی‌گراد |
|
میوه‌های تازه تشکیل شده |
-2 درجه سانتی‌گراد |
|
شاخه‌های جوان |
-5 درجه سانتی‌گراد |
|
تنه درختان بالغ |
-15 درجه سانتی‌گراد |
از این جدول مشخص است که گل‌های باز شده حساس‌ترین بخش درخت پسته هستند و حتی در دمای بالای صفر نیز ممکن است دچار سرمازدگی شوند. در مقابل، جوانه‌های بسته و شاخه‌های بالغ مقاومت بیشتری دارند اما اگر سرما ادامه‌دار باشد، حتی بخش‌های چوبی درخت نیز ممکن است آسیب ببینند.
بهترین راهکار برای جلوگیری از سرمازدگی درختان پسته، استفاده از روش‌های پیشگیرانه و مدیریت صحیح باغ در طول سال است. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از سرمازدگی بررسی می‌شود.
جلوگیری از سرمازدگی پسته
برای جلوگیری از سرمازدگی درختان پسته، لازم است مجموعه‌ای از روش‌های تغذیه‌ای، مدیریتی و مکانیکی به‌کار گرفته شود. این اقدامات در طول پاییز، زمستان و اوایل بهار انجام می‌شوند و به حفظ سلامت درختان کمک می‌کنند.
استفاده از کودهای پتاسیمی
کودهای پتاسیمی نقش بسیار مهمی در افزایش مقاومت درختان پسته در برابر تنش‌های محیطی از جمله سرمازدگی دارند. پتاسیم موجب افزایش غلظت شیره سلولی شده و در نتیجه نقطه انجماد مایعات درون سلولی را کاهش می‌دهد.
مزایای مصرف کود پتاسیمی در جلوگیری از سرمازدگی پسته:
- کاهش نقطه انجماد آب در سلول‌های گیاهی
- تقویت دیواره سلولی و افزایش تحمل سرما
- بهبود فرآیند انتقال مواد مغذی در گیاه
- افزایش مقاومت در برابر یخ‌زدگی و جلوگیری از ترک‌خوردگی شاخه‌ها
نحوه مصرف کود پتاسیمی:
- مصرف خاکی: در پاییز و زمستان به‌صورت چالکود (حدود ۵۰ تا ۱۰۰ گرم برای هر درخت بالغ)
- محلول‌پاشی: در اواخر زمستان، همراه با عناصر ریزمغذی مانند روی و بور
استفاده از اسید آمینه با فروت‌ست در مرحله تورم جوانه‌ها
اسیدهای آمینه نقش مهمی در افزایش تحمل درختان پسته به استرس‌های محیطی دارند. ترکیب اسید آمینه با فروت‌ست در مرحله تورم جوانه‌ها باعث افزایش مقاومت جوانه‌ها به کاهش دما می‌شود.
مزایای مصرف اسید آمینه در پیشگیری از سرمازدگی:
- افزایش تولید پروتئین و بهبود مقاومت سلولی
- تحریک رشد و کاهش خسارت ناشی از سرما
- کاهش اثرات منفی دماهای پایین بر جوانه‌های درخت پسته
زمان و نحوه مصرف:
- زمان محلول‌پاشی: اواخر زمستان (قبل از باز شدن جوانه‌ها)
- دوز مصرفی: ۲ تا ۳ لیتر اسید آمینه همراه با فروت‌ست در ۱۰۰۰ لیتر آب
محلول‌پاشی بردوفیکس قبل از تورم جوانه‌ها
بردوفیکس یک ترکیب مسی است که علاوه بر افزایش مقاومت درختان در برابر سرمازدگی، از بروز بیماری‌های قارچی نیز جلوگیری می‌کند. استفاده از این محلول قبل از تورم جوانه‌ها به درختان کمک می‌کند تا در برابر سرما مقاوم‌تر شوند.
مزایای محلول‌پاشی بردوفیکس:
- افزایش ضخامت دیواره سلولی و جلوگیری از سرمازدگی جوانه‌ها
- کاهش خطر پوسیدگی و بیماری‌های قارچی پس از سرمازدگی
- محافظت از جوانه‌ها در برابر تغییرات ناگهانی دما
زمان و نحوه مصرف:
- زمان مصرف: قبل از تورم جوانه‌ها (دی تا بهمن‌ماه)
- نحوه مصرف: محلول‌پاشی با غلظت ۰.۵ تا ۱ درصد در روزهای بدون باد
پرهیز از مصرف کودهای ازته در پاییز
مصرف کودهای ازته (مانند اوره و نیترات آمونیوم) در پاییز و اوایل زمستان، باعث افزایش رشد شاخ و برگ‌های تازه شده و حساسیت درختان را به سرما افزایش می‌دهد.
خطرات مصرف نیتروژن در پاییز:
- تحریک رشد رویشی و کاهش مقاومت شاخه‌ها به سرما
- افزایش میزان آب درون سلول‌ها و کاهش تحمل سرما
- افزایش احتمال یخ‌زدگی جوانه‌ها و سرشاخه‌ها
زمان مناسب برای مصرف کودهای ازته:
- بهترین زمان: پس از پایان فصل سرما و در اوایل بهار
- مصرف در پاییز توصیه نمی‌شود مگر در شرایطی که نیاز خاصی به نیتروژن باشد.
مدیریت آبیاری در زمستان
آبیاری در زمستان تأثیر مهمی بر کاهش خسارت سرمازدگی درختان پسته دارد. آبیاری مناسب باعث افزایش ظرفیت گرمایی خاک شده و از کاهش شدید دما در اطراف ریشه‌ها جلوگیری می‌کند.
اصول آبیاری صحیح در زمستان:
- آبیاری سبک و سطحی در شب‌های سرد برای جلوگیری از افت شدید دما
- اجتناب از آبیاری سنگین قبل از وقوع یخبندان (زیرا خاک بیش از حد سرد می‌شود)
- حفظ رطوبت خاک برای کاهش شدت اثر سرمای تشعشعی
نحوه آبیاری برای جلوگیری از سرمازدگی:
- آبیاری سنگین در روزهای گرم‌تر زمستان برای ذخیره گرما در خاک
- آبیاری ملایم در شب‌های سرد زمستانی برای کاهش شدت سرما
استفاده از بخاری‌های باغی
بخاری‌های باغی یکی از مؤثرترین روش‌های جلوگیری از سرمازدگی پسته هستند که با تولید گرما، از کاهش دما در باغ جلوگیری می‌کنند.
انواع بخاری‌های باغی:
- بخاری‌های نفتی یا گازی (مقرون‌به‌صرفه و مؤثر)
- مولدهای باد گرم (ترکیب گرما و گردش هوا برای یکنواخت‌سازی دما)
- ماشین‌های مولد مه (کاهش تشعشع حرارتی از سطح زمین)
نحوه استفاده از بخاری‌های باغی:
- روشن کردن بخاری‌ها در شب‌هایی که دما به زیر ۴+ درجه سانتی‌گراد می‌رسد
- توزیع یکنواخت بخاری‌ها در سطح باغ برای پوشش بهتر
- استفاده از بخاری‌ها همراه با دستگاه جلوگیری از سرمازدگی درختان مانند مولدهای باد برای افزایش تأثیر گرما
درمان سرمازدگی درخت پسته
سرمازدگی درختان پسته یکی از چالش‌های بزرگ باغداران است که اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند باعث کاهش عملکرد محصول و حتی مرگ درختان پسته شود. در صورت وقوع سرمازدگی، باید اقدامات اصلاحی سریعی برای کاهش آسیب‌ها و احیای درختان انجام داد. این اقدامات شامل مصرف کودهای تقویتی، هرس اصولی، مدیریت آبیاری و استفاده از روش‌های فیزیکی برای کاهش اثرات سرمازدگی می‌شود.
بهترین کود پیشگیری از سرمازدگی درختان پسته چیست؟
یکی از مؤثرترین راهکارهای جلوگیری از سرمازدگی درختان پسته، استفاده از کودهای تقویتی برای افزایش تحمل درخت در برابر کاهش دما است. برخی از بهترین کودها برای کاهش حساسیت درخت پسته به سرما شامل موارد زیر هستند:
۱. کودهای پتاسیمی
- نقش: افزایش غلظت شیره سلولی و کاهش نقطه انجماد آب در بافت‌های گیاهی
- نحوه مصرف: چالکود یا محلول‌پاشی در پاییز و زمستان
- میزان مصرف: ۵۰ تا ۱۰۰ گرم برای هر درخت بالغ
۲. اسیدهای آمینه و کودهای حاوی فروت‌ست
- نقش: افزایش تحمل سلولی به تنش‌های محیطی و کمک به بهبود جوانه‌زنی پس از سرمازدگی
- نحوه مصرف: محلول‌پاشی در اواخر زمستان (قبل از باز شدن جوانه‌ها)
- میزان مصرف: ۲ تا ۳ لیتر اسید آمینه در ۱۰۰۰ لیتر آب
۳. کودهای کلسیمی
- نقش: تقویت دیواره سلولی و کاهش آسیب‌های ناشی از یخ‌زدگی
- نحوه مصرف: محلول‌پاشی یا مصرف خاکی در پاییز و اوایل بهار
۴. گوگرد معدنی همراه با باکتری تیوباسیلوس
- نقش: اصلاح خاک‌های قلیایی و کاهش اثرات سرمای زمستانه
- نحوه مصرف: چالکود یا ترکیب با کودهای حیوانی
استفاده از ترکیبی از این کودها در زمان مناسب می‌تواند مقاومت درختان را افزایش داده و میزان خسارت ناشی از سرمازدگی پسته را کاهش دهد.
مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از سرمازدگی باغات پسته چیست؟
پیشگیری از سرمازدگی درختان پسته بهترین راهکار برای جلوگیری از خسارات ناشی از دماهای پایین است. مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از سرمازدگی پسته شامل موارد زیر است:
۱. مدیریت صحیح آبیاری
- آبیاری قبل از وقوع سرما برای حفظ دمای خاک
- اجتناب از آبیاری سنگین که موجب تشدید سرمازدگی می‌شود
۲. استفاده از بخاری‌های باغی و دستگاه جلوگیری از سرمازدگی درختان
- روشن کردن بخاری‌ها در شب‌های سرد
- استفاده از مولدهای باد برای مخلوط کردن هوای سرد و گرم
- استفاده از ماشین‌های مه‌ساز برای کاهش تشعشع گرمایی
۳. محلول‌پاشی ترکیبات ضد سرمازدگی
- بردوفیکس: قبل از تورم جوانه‌ها برای افزایش مقاومت سلولی
- کودهای آمینواسیدی و پتاسیمی: تقویت درخت در برابر سرما
- کودهای کلسیمی: برای استحکام دیواره سلولی
۴. انتخاب ارقام مقاوم به سرما
- کاشت ارقام دیرگل مانند اکبری و ممتاز در مناطق سردسیر
- پرهیز از کاشت ارقام زودگل مانند کله قوچی و اوحدی در مناطق مستعد سرمازدگی
۵. ایجاد بادشکن و پوشش گیاهی مناسب
- کاشت درختان مقاوم مانند افرا و کاج در اطراف باغ برای کاهش اثر بادهای سرد
- استفاده از پلاستیک‌های شفاف برای گرم نگه‌داشتن خاک
۶. مدیریت صحیح کوددهی در پاییز و زمستان
- پرهیز از مصرف کودهای ازته در پاییز که باعث رشد حساس به سرما می‌شود
- افزودن کودهای پتاسیمی و کلسیمی برای افزایش تحمل گیاه در برابر یخ‌زدگی
با ترکیب این روش‌ها، باغداران می‌توانند میزان خسارت سرمازدگی پسته را کاهش دهند و از کاهش عملکرد درختان جلوگیری کنند.
درخت پسته در چه دمایی دچار سرمازدگی می‌شود؟
میزان تحمل درختان پسته در برابر سرما به مرحله رشد آن‌ها بستگی دارد. طبق جدول سرمازدگی درختان میوه، درخت پسته در دماهای مختلف به‌صورت زیر آسیب می‌بیند:
|
مرحله رشد درخت پسته |
دمای بحرانی (°C) |
|
جوانه‌های بسته |
-4 درجه سانتی‌گراد |
|
جوانه‌های باز شده |
-2 درجه سانتی‌گراد |
|
گل‌های باز شده |
+2 درجه سانتی‌گراد |
|
میوه‌های تازه تشکیل شده |
-2 درجه سانتی‌گراد |
|
شاخه‌های جوان |
-5 درجه سانتی‌گراد |
|
تنه درختان بالغ |
-15 درجه سانتی‌گراد |
نکات مهم درباره دمای بحرانی درختان پسته:
- جوانه‌های بسته مقاوم‌تر از جوانه‌های باز شده هستند.
- گل‌های پسته حتی در دمای بالای صفر (۲+ درجه سانتی‌گراد) آسیب می‌بینند.
- شاخه‌های جوان تحمل کمتری نسبت به شاخه‌های بالغ دارند.
- درختان کهن‌سال و بالغ به دلیل چوب ضخیم‌تر، مقاومت بیشتری به سرما دارند.
با استفاده از کودهای تقویتی، آبیاری مناسب و استفاده از دستگاه‌های ضد سرما، می‌توان از بروز سرمازدگی درختان پسته جلوگیری کرد.
نتیجه‌گیری
سرمازدگی پسته یکی از مشکلات رایج در باغات این محصول است که می‌تواند باعث کاهش شدید محصول‌دهی و آسیب به ساختار درختان شود. شناخت عوامل ایجاد سرمازدگی و اجرای روش‌های پیشگیری و درمانی، می‌تواند خسارات این پدیده را به حداقل برساند.
- علل سرمازدگی پسته: کاهش دمای ناگهانی، وزش بادهای سرد، رطوبت پایین، نوع خاک و رقم پسته
- نشانه‌های سرمازدگی درختان پسته: سیاه شدن برگ‌ها، ریزش جوانه‌ها، قهوه‌ای شدن شکوفه‌ها و کاهش تعداد دانه‌ها در خوشه‌ها
- انواع سرمازدگی:
- سرمازدگی زمستانه: تأثیر بر شاخه‌های جوان و کاهش رشد بهاره
- سرمازدگی بهاره: تأثیر مستقیم بر گل‌ها و کاهش شدید عملکرد
- سرمای جبهه‌ای: کاهش ناگهانی دما همراه با بادهای سرد
- سرمای تشعشعی: کاهش تدریجی دما در شب‌های بدون ابر
- روش‌های جلوگیری از سرمازدگی:
- تغذیه صحیح درختان: مصرف کودهای پتاسیمی، کلسیمی و اسیدهای آمینه
- مدیریت آبیاری: آبیاری سبک قبل از شب‌های سرد برای حفظ گرمای خاک
- استفاده از بخاری‌های باغی و دستگاه جلوگیری از سرمازدگی درختان
- انتخاب ارقام مقاوم به سرما مانند اکبری و ممتاز
- محلول‌پاشی بردوفیکس و ترکیبات تقویتی
با رعایت این نکات، باغداران می‌توانند ریسک سرمازدگی درختان پسته را کاهش داده و عملکرد مطلوبی در برداشت محصول داشته باشند.
گرداورنده: سیما افراشته
عکس: امین السجاد جمعه یزدیان
- کلیک ها: 530