کلسیم

کلسیم یکی از عناصر مهم و ضروری مورد نیاز گیاه در حفظ پایداری و نفوذپذیری غشاء سلول، فعال نمودن برخی آنزیم­ها، سنتز پروتئین­ها، انتقال کربوهیدرات­ها و در نهایت رشد و نمو سلول­ها نقش اساسی دارد. یکی از ویژگی­های مهم عنصر کلسیم این است که فعالیت فیزیولوژیک کمی در گیاه دارد، اما نقش بسیار پر اهمیتی در حفظ غشای سلولی خصوصا در تنش­های مکانیکی دارد. به طور کلی کلسیم یک بلوک ساختمانی بزرگ در دیواره سلولی ایجاد می کند که حساسیت آن را در برابر تنش­های محیطی و غیر محیطی (آفات و بیماری­ها) را کاهش می­دهد.

در بین عناصر غذایی، کلسیم کم تحرك­ترین عنصر در آوندهاي آبکش است. بالا بودن آنیون فسفات در شیره آوند آبکش و وجود یون آمونیوم در اثر مصرف زیادي کودهاي ازته مثل اوره به مقدار زیادي کمبود کلسیم را تشدید می­کند، بنابراین بسیاري از اختلالات فیریولوژیکی میوه با کمبود کلسیم همراه می­باشد. از اواسط اردیبهشت و همزمان با آغاز سخت شدن پوست استخوانی، از انتهاي میوه در برخی ارقام پسته بویژه کله قوچی، مقداري صمغ خارج می­شود که بسیار شبیه سن زدگی می­باشد، اما سن زدگی نیست و پس از مدتی دانه­هاي پسته از انتها شروع به سیاه شدن می­کنند. این عارضه اصطلاحاً " اضمحلال پوست استخوانی " شناخته شده است.

اهمیت کود کلسیم برای پسته

بیشـترین نیـاز درختـان پسـته بـه کلسـیم در مرحلـه تشـکیل پوسـته اسـتخوانی در بهـار و قبـل از شـروع مغـز بسـتن مـی­باشـد. بـا توجـه بـه اینکـه کلسـیم در اوایـل دوره رشـد بوسـیله تعـرق در آوندهــای چوبــی بــه طــرف انــدام­هــای هوایــی درخــت پســته حرکــت مــی­کنــد و از طرفــی چــون انتقـال مجـدد (Retranslocation) آن از طریـق آونـد آبکـش صـورت نمـی­گیـرد لـذا در اوایـل دوره رشـد کـه مصـادف بـا تشـکیل شـدن پوسـته اسـتخوانی پسـته اسـت، درخـت در معـرض کمبـود کلسـیم مـی­باشـد کـه ایـن کمبـود کلسـیم باعـث شـیوع بیمـاری لکـه اسـتخوانی مـی­گـردد. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از این عارضه از کود کلسیم برای پسته استفاده کرد.

تفاوت خسارت سن­زدگی و کمبود کلسیم در زمان ارزنی

در کمبـود کلسـیم، سـیاه­شـدگی میـوه معمـولا از گلـگاه آن (نـوک میـوه) آغـاز شـده و بـه تدریـج بـه سـمت پاییـن پیـش مـی­رود. در ایـن حالـت ممکـن اسـت نـوک میـوه برآمـده شـده و بـد شـکل شـود. در حالـی کـه سـیاه­شـدگی میـوه حاصـل از سـن­زدگـی از محـل نیـش سـن کـه مـی­توانـد از هـر قسـمتی از میـوه باشـد، آغـاز مـی­شـود. در سـن­زدگـی بعـد از شـکافتن میـوه در بعضـی از مـوارد محـل نیـش سـن در داخـل میـوه بـه شـکل شـبکه سـفید رنگـی رویـت مـی­شـود، در حالـی کـه در کمبـود کلسـیم حالـت سـفیدی همـراه بـا پیشـرفت سـیاه­شـدگی میـوه بـه طـور یکنواخـت از نـوک میـوه در داخـل میـوه پیشـرفت مـی­نمایـد.

علائم کمبود کلسیم در درخت پسته

آفتاب سوختگی

نرم شدن پوست پسته

سرسوختگی نوک پسته

عارضه لکه پوست استخوانی

عارضه بدشکلی شدن میوه پسته

ترک برداشتن میوه در اثر نوسانات دمایی محیط

 

زمان محلول­پاشی کلسیم

در ابتدای تشکیل میوه پسته از مرحله ارزنی تا عدسی شدن

 

میزان مصرف کلسیم

محلول ­پاشی با دز مصرفی 3-2 در هزار و حداقل یک تا دو نوبت تکرار و فاصله حداقل ۷ تا ۱۰ روز بین محلول­ پاشی­ ها باشد.

 

با توجه به حرکت کند عنصر کلسیم در گیاه توصیه می­شود از منابعی از کلسیم استفاده شود که عناصر بر و آمینواسیدها را در خود داشته باشند، چونکه انتقال کلسیم در گیاه را تسهیل و کمک زیادی به جذب آن می­کند.

 

محلول­پاشی کلسیم زمان تشکیل پسته- عدسی شدن (ارزنی شدن)

بهترین زمان محلول‌پاشی کلسیم نیز بعد از ارزنی شدن دانه‌ها و تا تشکیل پوسته استخوانی است زیرا حرکت کلسیم درون گیاه بسیار کند است، بنابراین در اردیبهشت‌ماه که به‌تدریج برگ‌های پسته ظاهر می‌شوند و رشد شاخه و برگ‌ها با میوه درخت سریع می‌شود، کلسیم نمی‌تواند خود را به مناطق رشد برساند درنتیجه رقابت برای دریافت کلسیم ایجاد می‌شود. در این زمان مصرف کود کلسیم به‌ صورت محلول‌پاشی از عارضه لکه استخوانی پسته جلوگیری می‌کند. در این مرحله نیز استفاده از جلبک دریایی به همراه کلسیم به رشد بهتر و یکدست شدن خوشه میوه کمک می‌کند.

---

 گرداورنده : مریم رنجبر
عکس: امین السجاد جمعه یزدیان